Lean

LeanSixSigma Projectbanen

Lean is een van de bekendste methodes waarmee projecten kunnen worden gemanaged. Het is een manier van werken, leidinggeven en optimaliseren. Vaak wordt er gevraagd van projectprofessionals dat ze kunnen aantonen kennis te hebben van en te kunnen werken met een of meerdere methodes. Niet alleen voor Lean, maar ook voor andere projectmethodes kun je je daarom via allerlei instanties officieel certificeren.

Lean is een projectmanagementmethode die is gebaseerd op het (zoveel mogelijk) elimineren van verspilling, het veroorzaken van zo min mogelijk afval en die is gericht op het realiseren van maximale waarde voor de klant. Dit is bijzonder, want bij de meeste andere projectmethodes staat de klant niet zoveel voorop. Waar komt de Lean methode vandaan? Hoe werkt Lean projectmanagement? Dat en meer ontdek je hier.

Het ontstaan van Lean

Waar komt Lean vandaan? De Leanmethode is gebaseerd op het Toyota Production System (TPS). Zoals de naam al wel aangeeft, is dit een productiesysteem van de Japanse autofabrikant Toyota. De bedenkers en ontwikkelaars zijn Kiichiro Toyoda, Sakichi Toyoda, Eiji Toyoda en Taiichi Ohno, die merkten dat efficiënter werken essentieel was voor het voortbestaan van Toyota. De Amerikaan John Krafcik deed onderzoek bij een Amerikaanse afsplitsing van Toyota. Zijn bevindingen publiceerde hij in 1988. De naam ‘Lean’ komt uit dit onderzoek.

Bij Toyota werd een systeem ontwikkeld dat gebaseerd was op twee concepten: Jidoka en Just-In-Time. Jidoka houdt in dat, zodra er een probleem ontstaat in een productieproces, alles wordt stilgelegd totdat het probleem is opgelost. Zo voorkom je dat er kapotte of onbruikbare producten worden geproduceerd. Just-In-Time betekent dat je alleen produceert wat je nodig hebt om de volgende stap in het proces te kunnen uitvoeren en dus overschot en onnodige voorraden vermijdt.

Voor wie en voor wat voor projecten?

De Leanmethode kan worden toegepast bij allerlei soorten projecten. De methode werd oorspronkelijk ingevoerd bij Toyota, waar het op grote schaal werd toegepast: een groot project dus. Het idee van lean (het elimineren van verspilling en het creëren van maximale waarde voor de klant) past echter ook goed bij kleinere projecten. De werkwijze (zie hieronder) is toe te passen bij zowel grote als kleine projecten.

Er zijn verschillende niveaus waarop je je volgens de Leanmethode kunt laten certificeren. Per niveau (hieronder) kun je zien voor welke projectrol het certificaat het meest geschikt is. Benieuwd naar welke projectrollen er allemaal zijn? Kijk eens op onze overzichtspagina voor projectrollen.

Lean werkwijze

De Lean werkwijze bestaat uit vijf fases:

  • Waarde bepalen. Wat is de waarde voor de klant en hoeveel is hij of zij bereid te betalen. De productiekosten moeten daarop worden afgestemd.
  • Waardestroom in kaart brengen. Er zijn drie soorten waardestromen; stromen die waarde toevoegen aan het product/project, stromen die geen waarde toevoegen, maar wel nodig zijn en stromen die geen waarde toevoegen en ook niet vereist zijn. Die laatste stromen moet je elimineren. Het in kaart brengen van de stromen gebeurt met visualiseringstechnieken zoals Kanban. Hierbij worden de taken en processen verwerkt tot een visueel (‘kan’) schema (‘ban’), dat is opgedeeld in drie kolommen: Te Doen/Bezig/Gedaan. Zo kunnen alle betrokkenen bij een project direct zien welk onderdeel zich waar bevindt en hoe de stroom van die onderdelen verloopt. Kanban is later opgenomen in de projectmethode Scrum.
  • Goede doorstroom (flow) verzekeren. Hier komt het Just-In-Time-principe bij kijken. Het is belangrijk dat de doorstroom van processen zo optimaal mogelijk verloopt, zodat je niet met tekorten of onnodige overschotten komt te zitten.
  • Vraaggestuurd werken (pull). Je richt je op wat de klant nodig heeft in plaats van op wat je zelf wil verkopen/produceren. Ook hiermee voorkom je tekorten of overschotten.
  • Constante verbetering. Hierbij hoort het Japanse woord Kaizen, dat ‘veranderen naar beter’ betekent. Het systeem kan altijd beter en effectiever en je moet blijven streven naar perfectie.

Lean of Six Sigma?

Lean en Six Sigma worden heel vaak samen gebruikt voor de verbetering van projecten. Six Sigma is eigenlijk een ‘extra’ versie van Lean. Lean filtert de bestaande processen om alleen de processen over te houden die echt nuttig zijn en probeert verspilling daarmee zoveel mogelijk tegen te gaan. Vanuit Six Sigma gaat men vervolgens met die overgebleven processen aan de gang; ook die kunnen nog verbeterd worden. Met behulp van metingen en statistieken wordt er met Six Sigma gestreefd naar het optimaliseren van die resterende processen. Op de pagina over Lean Six Sigma vind je alles over de combinatie van de twee methodes.

Lean certificering

Een Lean certificaat kun je behalen op verschillende niveaus. Wat dat certificaat vervolgens precies betekent, is nogal variabel. Er bestaan verschillende invullingen en de ideeën over waaraan je precies moet voldoen om een bepaald certificaat te behalen variëren. Er is namelijk niet gewoon één officiële instantie en een officieel vastgestelde lijst met eisen. Dat betekent dat organisaties zelf kunnen bepalen wat ze precies van je verwachten en wat je moet doen om het certificaat te halen (training volgen, examen doen of allebei).

Geïnspireerd op Judo, zijn de certificeringsniveaus van Lean genoemd naar gekleurde banden (‘belts’). De zwarte band is het hoogst, de witte band het laagst. In de meeste gevallen gaat de certificering niet enkel om Lean, maar om Lean Six Sigma en wordt er dus van je verwacht dat je niet alleen de Lean-principes beheerst, maar ook die van Six Sigma.

De meest voorkomende niveaus zijn de Zwarte Band en de Groene Band. De Gele Band en de Master Zwarte Band komen ook voor. De overige kleuren zijn weinig zinvol of zeer moeilijk te behalen.

Omdat er dus geen officiële invulling bestaat, wordt hieronder per certificeringsniveau aangegeven voor wie het certificaat interessant is en wat de globale inhoud is. Hoe je het certificaat precies behaalt, is per organisatie verschillend. Je kunt meteen voor het niveau gaan dat je wil behalen; je hoeft niet bijvoorbeeld eerst Geel te halen voordat je voor Zwart gaat.

Gele Band

Gele Band

Dit certificaat is vooral interessant voor projectmedewerkers. Je leert de theorie van Lean(/)Six Sigma en in het geval van Lean Six Sigma leer je hoe de twee methodes zich tot elkaar verhouden.

Groene Band

Groene Band

Dit certificaat is geschikt voor projectleiders, omdat je leert hoe je de theorie van Lean(/)Six Sigma kunt toepassen in kleinere projecten of in onderdelen van grote projecten. Je beheerst, als je dit certificaat hebt, de vijf fases van Lean en DMAIC. In de meeste gevallen moet je minimaal drie jaar ervaring met projecten hebben.

Zwarte Band

Zwarte Band

Dit certificaat is vooral interessant voor projectmanagers en programmamanagers. Je leert projecten op te zetten en de kennis van Lean (/) Six Sigma concreet toe te passen. Ook hiervoor wordt meestal minimaal drie jaar ervaring gevraagd.

Master Zwarte Band

Master Zwarte Band

Dit is een specialisatie in alle aspecten van Lean (/) Six Sigma, die interessant is voor projectmanagers en programmamanagers en waarvoor meestal minimaal vijf jaar ervaring wordt gevraagd.

Overig

Overig

Witte Band zit onder de Gele Band. Oranje Band zit tussen de Gele en de Groen Band in. Champion Zwarte Band, die boven de Master Zwarte Band staat. Veel organisaties bieden deze certificaten niet aan.