Projectrollen
Er zijn allerlei projectrollen binnen projectmanagement. Sommige rollen worden altijd ingevuld, sommige zijn afhankelijk van bijvoorbeeld de grootte van het project of het budget dat beschikbaar is. Wat wel altijd geldt, voor welke projectbaan dan ook, is dat samenwerken belangrijk is. Het kan gaan om een project, een programma of een portfolio, maar de samenwerking tussen de verschillende projectprofessionals zorgt ervoor dat het zo succesvol mogelijk wordt gerealiseerd.
Welke projectrollen zijn er?
Projectrollen kennen vaak verschillende benamingen, maar grof gezegd kunnen de volgende projectrollen worden onderscheiden (op willekeurige volgorde):
Assistent projectleider
Assistent projectleider
PMO’er (project management officer)
PMO’er (project management officer)
Programmadirecteur
Programmadirecteur
Programmamanager
Programmamanager
Portfoliomanager
Projectassistent
Projectassistent
Projectcontroller
Projectcontroller
Projectcoördinator
Projectcoördinator
Projectdirecteur
Projectdirecteur
Projectengineer
Projectengineer
Projectleider
Projectleider
Projectmanager
Projectmanager
Niveaus in projectrollen
Bovenaan staan de projectdirecteur, programmadirecteur en de project portfoliomanager. Een projectdirecteur is hoofdverantwoordelijke voor één of meerdere projecten. Een programmadirecteur is hoofdverantwoordelijke voor een programma. De project portfoliomanager zoekt uit wat voor het bedrijf de meest nuttige projecten zijn en hoe de schaarse middelen (tijd, budget, medewerkers, etc.) over die projecten moeten worden verdeeld.
- In sommige gevallen heeft de project portfoliomanager meteen het laatste woord en besluit hij of zij ook daadwerkelijk welke projecten er worden uitgevoerd en welke niet. In dat geval heeft de projectdirecteur/programmadirecteur daar dus niet zoveel over te zeggen en heeft hij of zij ‘slechts’ de leiding over de gekozen projecten/programma’s.
- In andere gevallen adviseert de project portfoliomanager de projectdirecteur/programmadirecteur en besluiten ze samen welke projecten er worden uitgevoerd en welke niet. In beide gevallen stuurt de projectdirecteur projectmanagers of projectleiders aan en de programmadirecteur stuurt de programmamanagers aan.
Hieronder staan de programmamanagers, projectmanagers, projectleiders en projectcoördinatoren. Een programmamanager heeft de leiding over een programma. Een projectmanager, projectleider of projectcoördinator heeft de leiding over een project. Deze begrippen worden door elkaar gebruikt, maar gaan in principe over dezelfde functie. Soms wordt er wel onderscheid gemaakt tussen de term ‘projectmanager’ voor grote projecten en ‘projectleider’ voor kleine projecten.
- Een programma bestaat uit meerdere aan elkaar gerelateerde projecten die samen hetzelfde (langetermijn)doel van een bedrijf moeten realiseren. Meestal hebben al die afzonderlijke projecten een eigen projectmanager/projectleider. In dit geval staat de projectmanager/projectleider dus onder de programmamanager.
- Als een project op zichzelf staat – en dus niet deel uitmaakt van een programma – legt de projectmanager, projectleider of projectcoördinator direct verantwoording af aan de projectdirecteur. In dit geval staan zij op hetzelfde niveau als de programmamanager.
Op de trede hieronder bevinden zich verschillende projectrollen.
- De projectcontroller ondersteunt de projectmanager, projectleider of projectcoördinator op het gebied van budget en planning. Het kan voorkomen bij kleine projecten dat de projectmanager deze onderdelen zelf op zich neemt.
- De projectplanner. Hij of zij houdt zich bezig met de planning van een project en eventueel van meerdere projecten tegelijkertijd. Als er een projectcontroller is aangenomen, is er niet daarnaast ook een projectplanner aanwezig en andersom. Er is niet altijd een projectplanner aanwezig, soms neemt de projectmanager zelf deze taken op zich.
- De PMO’er (Project Management Officer) ondersteunt de projectmanager. Zijn of haar voornaamste taak is het standaardiseren en optimaliseren van het projectproces zodat een project grotere kans van slagen krijgt.
- De projectsecretaris. Deze functie overlapt grotendeels met de functie van projectassistent/projectmedewerker/assistent projectleider, met als grootste verschil dat de projectsecretaris meestal een functie op hbo-niveau is en meer verantwoordelijkheden met zich meebrengt dan de meestal op mbo-niveau staande functie van projectmedewerker.
In welke sectoren zijn de meeste projectbanen te vinden?
Projecten zijn er in allerlei soorten en maten. Er zijn kleine projecten, die weinig tijd kosten en waarvoor een klein budget beschikbaar is, maar ook grote projecten waar maanden voor wordt uitgetrokken, waar miljoenen in worden gestopt en waar veel mensen bij betrokken zijn. Projectbanen zijn te vinden in alle sectoren; er moeten tenslotte overal projecten worden gerealiseerd. De kans is echter het grootst dat je in de (civiele) techniek, bouw of ICT terecht komt.
Opleidingsniveaus projectrollen
De verschillende projectrollen vereisen verschillende opleidingsniveaus. Hoe hoger de functie en hoe groter de verantwoordelijkheid, hoe meer ervaring er wordt gevraagd en hoe hoger het opleidingsniveau.
Toch zijn er maar weinig reguliere, fulltime opleidingen tot een specifieke projectbaan. In veel gevallen specialiseert de projectprofessional zich in zijn of haar vakgebied, waarna hij of zij dus in dat specifieke vakgebied projectprofessional kan worden. Aangezien de meeste projectbanen zich bevinden in de sectoren (civiele) techniek, bouw of ICT, komen opleidingen als Bouwkunde en ICT goed van pas. Ook Bedrijfskunde kan geschikt zijn, zeker voor de meer op management gerichte banen.
Deze opleidingen gaan vaak gepaard met het volgen van managementcursussen (voor leidinggevende functies), of cursussen en deeltijd- of avondopleidingen, die er vaak op gericht zijn bepaalde projectmethodes te leren beheersen. Voor veel projectrollen wordt er namelijk verwacht, soms zelfs geëist, dat de kandidaat een bepaalde projectmethode beheerst of een IPMA-certificaat heeft.
Dankzij opgedane ervaring gebeurt het ook vaak dat een projectprofessional zich opwerkt van de ene naar de andere functie.
Salaris
Meer weten over het salaris van de verschillende projectprofessinals?